Acil durum eylem planı; Doğal afetler, yangın, kimyasal ya da basınçlı kapların patlaması, sabotaj, terör saldırısı gibi durumlarda işyeri bireylerinin alması gereken tedbirler zincirinin neler olmasının anlatılması, planlanması ve ilgili tatbikatların yapılmasına "Acil Eylem Planı" denir.
Acil Durum Eylem Planı
ACİL DURUM EYLEM PLANI NASIL HAZIRLANIR?
Acil durum eylem planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır.
Acil durum eylem planında; işyerinin unvanı, adresi, hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı, hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi, belirlenen acil durumlar, alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler, acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri, işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki, yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dahil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler, ilkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler, kaçış yolları, toplanma yerleri, görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri, ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları vb. bilgilerin yer alması gerekir.
Acil durum eylem planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanmalıdır. Acil durum eylem planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulmalıdır.
Acil durum eylem planları; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli işyerlerinde iki, tehlikeli işyerlerinde dört ve az tehlikeli işyerlerinde altı yılda bir yenilenmelidir. Ancak işyerinde, yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde, etkinin büyüklüğüne göre acil durum eylem planı tamamen veya kısmen yenilenmelidir.
ACİL DURUM EYLEM PLANI NE İŞE YARAR, NEDEN YAPILMALIDIR?
Acil durum eylem planı hazırlamak bütün işyerleri için zorunlu hale getirilmiştir. Beklenmeyen olumsuz durumlara karşı hazırlıklı olmak, can ve mal kaybının en aza indirilmesi acil durum eylem planlarının hazırlanması ve uygulanması ile mümkün olacaktır. Bu nedenle acil durum eylem planlarının hazırlanmasında ve uygulanmasında gerekli titizliğin gösterilmesi gerekmektedir. Bütün bunların yanında acil durum eylem planını yapmamanın idari para cezası da bulunmaktadır. Acil durum eylem planının herhangi bir kuruma verilmesine gerek yoktur. Çalışanlarımızın ve işyerlerimizin zarar görmemesi için acil durumlara hazırlıklı olmak gerekmektedir.
ACİL DURUM EYLEM PLANINI KİMLER HAZIRLAR, İŞVERENİN VE ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?
Acil durum eylem planını hazırlamak için görevli biri veya ekip olmalıdır. Acil Durumlar Hakkındaki Yönetmelikte iş güvenliği uzmanının acil durum planının hazırlanması sürecine katılması gerektiğine ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkındaki Yönetmeliğin 9. maddesinin (c) fıkrasında iş güvenliği uzmanının görevleri arasında işyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek gibi konular yer almaktadır. Buna göre iş güvenliği uzmanının acil durum eylem planlarının hazırlama ekibinde yer alması gerekiyor. Hazırlanan acil durum eylem planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılmalıdır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanmalıdır.
Acil Durum Eylem Planında İşverenlerin Yükümlülükleri;
- Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek, çalışan ile çalışma çevresini etkileyebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, muhtemel acil durumları belirlemek.
- Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ya da sınırlandırıcı tedbirler almak ve olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapmak veya yaptırmak.
- Acil Durum Eylem Planını hazırlar veya hazırlattırır ve tatbikatların yapılmasını sağlamak.
- Acil durumlarla mücadele için, işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli, yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlamak.
- Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapmak.
- Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.
- İşveren, varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile işyerine gelen ziyaretçi, müşteri gibi kişileri de bilgilendirmekle yükümlüdür. İşyerinde acil durumlarla ilgili görevlendirilen kişilerin olması işverenin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Çalışanların Yükümlülükleri;
- Acil durumlar için belirtilen önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak zorundadır.
- İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek.
- Herhangi bir acil durum sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatlarını tehlikeye düşürecek davranışlardan uzak durmak.
ACİL DURUM EYLEM PLANININ ÖNEMİ NEDİR?
Sistem kazalarına hızlı ve etkili karşılık verebilmek insan ve çevre sağlığına gelebilecek zararı en aza indirmek bakımından acil durum eylem planı büyük önem taşımaktadır. Asıl hedef etkili bir acil eylem planı ile acil durumda işletmenin çalışmasının sürekliliğini sağlamaktır. Herhangi bir acil durumda karmaşayı en aza indirecek planın başarıyla sonuçlanabilmesi için, her bir personelin acil durumda üstleneceği sorumluluğu bilmesi gerekmektedir.
ACİL DURUM EKİPLERİ OLUŞTURMAK ZORUNLU MUDUR?
İşveren; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;
a) Arama, kurtarma ve tahliye,
b) Yangınla mücadele,
konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50'ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir.
Birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur.
İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirir.
İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.
İlk yardım ekibinde görev yapacak çalışanların "Temel İlkyardım Eğitimi" sertifikası almış ilkyardımcı olmaları zorunludur.
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında;
a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,
b) Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
c) Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
bulundurması zorunludur.
Tehlikeli veya çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10'dan az çalışanı olan işyerleri ile az tehlikeli sınıfta yer alan ve 20'den az çalışanı olan işyerlerinde acil durumlara müdahale edilmesi ve ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatın sağlanması ve yetkilinin haberdar edilmesi gibi gerekli düzenlemelerin yapılması için en az bir çalışan görevlendirilir.
Acil durum ekipleri her işyerinde oluşturulmalıdır. Fakat bu ekip sayıları çalışan sayısına göre, tehlike sayısına göre ve tespit edilen risklere göre yani hazırlanan risk analizine göre değişiklik göstermektedir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik dokuzuncu kısım ikinci bölüm madde 126 da der ki; söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3' er kişi, koruma ve ilk yardım ekipleri en az 2' şer kişiden oluşturulmalıdır. Fakat yönetmelik en az kişi sayısını vermektedir. Bu yüzden çalışan sayısına göre, tehlike sınıfına göre ve risk durumuna göre bu kişi sayıları arttırılmalıdır.
Tatbikat
Hazırlanan acil durum planının uygulama aşamalarını düzenli olarak takip edilebilmek ve uygulanabilirliğini denetlemek için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir, gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Tatbikat sonucunda rapor hazırlanır, bu raporda tatbikat tarihi, görülen eksiklikler ve gerekli düzenlemeler yer alır. Gerçekleştirilen tatbikat sonucunda aksayan yönler varsa bunu düzeltmek adına ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilir ve gerekli düzeltmeler yapılır.
Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile sağlanır
İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TÜM BİLGİLERE AŞAĞIDA Kİ LİNKLERDEN ULAŞABİLİRSİNİZ ;
- İşyeri Ortam Ölçümü ve Ortam Gözetimi
- Tehlike Sınıfları
- Psikososyal Risk Etkenleri
- Biyolojik Risk Etmenleri
- İso 14001 Çevre Yönetim Sistemi
- Ohsas 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği
- Kimyasal Riskler
- Antropometre
- İş Güvenliği Cezaları
- Patlamadan Korunma Dökümanları
- İş Güvenliği Uzmanı
- İş Sağlığı
- Periyodik Kontrol
- Acil Durum Eylem Planı
- Teknik Hizmetler
- Risk Analizi ve Raporlama
- Denetleme
